Η αλήθεια για τη «νόσο των κλιματιστικών»

Η αλήθεια για τη «νόσο των κλιματιστικών»

Αποκαλυπτικά έγγραφα, εκτιμήσεις κρατικών υπηρεσιών και απόψεις επιστημόνων για την εμφάνιση της «ασθένειας των λεγεωναρίων» στην Ελλάδα
Η αλήθεια για τη «νόσο των κλιματιστικών»
Τα 135 «ελληνικά» κρούσματα, η ανίχνευση του μικροβίου και οι θάνατοι

«ΤΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ της “νόσου των λεγεωναρίων” σε περιηγητές που επισκέπτονται τη χώρα μας, με πηγή μόλυνσης τα ξενοδοχειακά καταλύματα, συμπεριλαμβανομένων και των ενοικιαζόμενων δωματίων, συνεχώς αυξάνονται με κίνδυνο σχετικής δυσφήμησης του τουρισμού μας».

Το υπ’ αριθμόν πρωτοκόλλου Υ1α/5050 της 21.11.1996 έγγραφο του υπό τον κ. Γ. Μανέ Τμήματος Επιδημιολογίας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγιεινής του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, το οποίο αποκαλύπτει «Το Βήμα», καταρρίπτει τους πρόσφατους ισχυρισμούς των αρμοδίων υπηρεσιών περί «μη ύπαρξης κρουσμάτων της “νόσου των αιρ κοντίσιον” στη χώρα μας» και περί «δημιουργήματος ξένων παραγόντων στην προσπάθεια να πληγεί ο τουρισμός μας»!

Αντιθέτως οι παρενέργειες της «τεχνητής δροσιάς» είναι υπαρκτές, έχοντας προ πολλού προκαλέσει την ανησυχία και την επιφυλακή των υπευθύνων.

Τουλάχιστον 135 κρούσματα της «νόσου των λεγεωναρίων» με θύματα ξένους τουρίστες έχουν σημειωθεί μόνο την πενταετία 1990-95 στη χώρα μας. Ταυτοχρόνως στη χώρα μας νοσούν δεκάδες Ελληνες από την ασθένεια των συστημάτων κλιματισμού, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν σημειωθεί και θάνατοι.

Η αλήθεια για τη «νόσο των κλιματιστικών»

Τα στοιχεία του υπό την κυρία Στ. Αλεξίου – Δανιήλ Κέντρου Αναφοράς Νόσου Λεγεωναρίων της Βορείου Ελλάδος ­ στεγαζομένου στο Τμήμα Μικροβιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ­, το οποίο συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ομάδα Εργασίας για την καταπολέμηση της συγκεκριμένης λοίμωξης, καταδεικνύουν τη σοβαρότητα του ζητήματος.

Οπως ανέφερε η κυρία Αλεξίου – Δανιήλ, «ο μέσος όρος εμφάνισης κρουσμάτων σε ξένους τουρίστες της “νόσου των κλιματιστικών” στη χώρα μας είναι 25-30 ετησίως, ενώ μόνο στο ­ ιδρυθέν από το 1980 ­ Κέντρο Αναφοράς Νόσου Λεγεωναρίων της Βορείου Ελλάδος εμφανίζονται τουλάχιστον 5-10 σοβαρά κρούσματα ελλήνων νοσούντων από τη συγκεκριμένη ασθένεια. Ορισμένοι μάλιστα εξ αυτών έχουν καταλήξει»…

Ο ίδιος «μέσος», ετήσιος, αριθμός κρουσμάτων έχει σημειωθεί, σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές του επιμελητή της Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής του Ηρακλείου κ. Ν. Τζανάκη, και στο Νοσοκομείο του Ηρακλείου.

βαθμός θνησιμότητας

«Η συγκεκριμένη νόσος έχει παρουσιασθεί πράγματι στη χώρα μας, όμως τα θύματα είναι μόνο ξένοι τουρίστες. Εχουμε διαρκείς σχετικές ειδοποιήσεις από τις αντίστοιχες υπηρεσίες του εξωτερικού και κυρίως από Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας του Λονδίνου. Με διαδοχικές εγκυκλίους προειδοποιούμε τους ιδιοκτήτες ξενοδοχειακών μονάδων να προχωρούν στον καθαρισμό των φίλτρων των συστημάτων κεντρικού κλιματισμού» επισημαίνει ο προϊστάμενος του Τμήματος Επιδημιολογίας του υπουργείου Υγείας κ. Γ. Μανές. Στα σχετικά έγγραφα προσδιορίζεται ότι «ο βαθμός θνησιμότητας της εν λόγω ασθένειας φθάνει ως το 15%, ενώ στα ανοσοκατεσταλμένα άτομα είναι πολύ υψηλότερος».

«Είναι αστείο να υποστηρίζει κάποιος ότι δεν σημειώνονται σοβαρές περιπτώσεις νοσούντων από τη “νόσο των λεγεωναρίων” στη χώρα μας. Η ύπαρξη τέτοιων περιπτώσεων είναι γνωστή σε όλη την επιστημονική κοινότητα» επισημαίνει ο κ. Τζανάκης.

«Παρά τη δυσκολία ανίχνευσης, διάγνωσης και πλήρους επαλήθευσης της ύπαρξης του βακτηριδίου της legionella, ένας στους δέκα θανάτους που σημειώνονται από πνευμονία στη μονάδα εντατικής παρακολούθησης αποδίδεται στη συγκεκριμένη ασθένεια» σημειώνει ο κ. Α. Ρασιδάκης, αναπληρωτής καθηγητής Πνευμονολογίας και διευθυντής του Κέντρου Αναπνευστικής Ανεπάρκειας του Νοσοκομείου «Σωτηρία».

«Πρέπει να μην υποτιμηθεί και να μην υποβαθμισθεί σε καμία περίπτωση η “νόσος των λεγεωναρίων”. Δεν αφορά μόνο τις ξενοδοχειακές μονάδες αλλά και όλα τα κτίρια όπου υπάρχουν συστήματα κεντρικού κλιματισμού. Πρέπει να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι των υγειονομικών υπηρεσιών» σημειώνει ο πρόεδρος των Εποπτών Υγείας Ελλάδος κ. Παναγιώτης Παπαδόπουλος, επισημαίνοντας ταυτόχρονα την «ανάγκη επαρκέστερης πλαισίωσης των αντίστοιχων υγειονομικών υπηρεσιών αφού σε πολλές τουριστικές περιοχές υπάρχουν μόνο ένας ή δύο υπάλληλοι».

Οι χώρες υψηλού κινδύνου

Η «ΝΟΣΟΣ των λεγεωναρίων» ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 1976, όταν σε συνέδριο λεγεωναρίων με αφορμή τα 200 χρόνια για την απελευθέρωση της χώρας στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ νόσησαν δεκάδες σύνεδροι από μια «ανεξήγητη» μορφή πνευμονίας. Μάλιστα τότε οι αρχές που ασχολούνταν με τη διερεύνηση της υπόθεσης υπέθεσαν ότι επρόκειτο για «χημικό πόλεμο από άγνωστους εχθρούς»! Τουλάχιστον 30 ασθενείς απεβίωσαν μετά από διάστημα μερικών ημερών.

«Δημιουργήθηκε φοβερός πανικός γιατί κανένας δεν γνώριζε τι συνέβαινε. Πέθαινε ο ένας άνθρωπος μετά τον άλλον» θυμάται ο γιατρός ­ τότε ­ του Νοσοκομείου «Αλμπερτ Αϊνστάιν» της Φιλαδέλφειας και καθηγητής της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Στ. Κωνσταντόπουλος. Μάλιστα για να καθησυχάσει την κοινή γνώμη ο τότε αμερικανός πρόεδρος Τζέραλντ Φορντ έσπευσε να διαμείνει στο ξενοδοχείο του συνεδρίου των λεγεωναρίων, το οποίο όμως έκλεισε μερικές εβδομάδες αργότερα.

Οι εργαστηριακές έρευνες που ακολούθησαν προσδιόρισαν την ύπαρξη του βακτηριδίου legionella pneumophila. Τα συμπτώματα της «νόσου των λεγεωναρίων» είναι πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγίες, ανορεξία, κακουχία, ενώ αν προσβληθούν οι πνεύμονες σημειώνονται φαινόμενα καρδιακής ανεπάρκειας. Πάντως η ανίχνευση του συγκεκριμένου βακτηριδίου κρίνεται από τους επιστήμονες εξαιρετικά δυσχερής, ενώ θεωρείται υπεύθυνο για ένα ποσοστό της τάξης του 10%-15% των πνευμονιών.

Τα κρούσματα στην Ευρώπη

«Τα κλιματιστικά μετατρέπονται σε τόπο συσσώρευσης παθογόνων μικροοργανισμών από την αναπνοή και τον ιδρώτα των ανθρώπων. Τα βακτηρίδια αυτά επαναπροωθούνται με το ίδιο σύστημα κλιματισμού στον αέρα των χωρών διαβίωσης ή εργασίας. Ο κίνδυνος προσβολής των ατόμων, με προβληματικό κυρίως ανοσοποιητικό σύστημα, είναι μεγάλος. Τα πλέον επικίνδυνα για την επώαση τέτοιου είδους μικροβίων είναι τα γυάλινα κτίρια, όπου δεν υπάρχει ο κατάλληλος εξαερισμός και τα πάντα εξαρτώνται από το σύστημα κλιματισμού» αναφέρει ο χημικός μηχανικός και περιβαλλοντολόγος κ. Δ. Παπαϊωάννου.

Στην Ευρώπη την πενταετία 1990-95 έχουν σημειωθεί 1.100 σοβαρά καταγεγραμμένα κρούσματα της «νόσου των κλιματιστικών» και χώρες υψηλότερου κινδύνου θεωρούνται η Ισπανία και η Γαλλία, ενώ στην τρίτη θέση ακολουθεί η Ελλάδα. Στις ΗΠΑ, όπως έχει επιστημονικά διαπιστωθεί, στα 250.000 ετησίως κρούσματα πνευμονικών λοιμώξεων ένα ποσοστό 7% αφορά τη «νόσο της legionella».

http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=90690

Το 1976 μια ομάδα βετεράνων Αμερικανών Λεγεωνάριων διοργάνωσε συνεστίαση σε ξενοδοχείο της Φιλαδέλφιας. Από τα άτομα που παρευρέθηκαν στην συνεστίαση, 221 αρρώστησαν εκ των οποίων 34 είχαν πεθάνει. Το γεγονός προκάλεσε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και ..
μετά από πολλές έρευνες και κλινικές μελέτες στις 18 Ιανουαρίου 1977 ταυτοποιήθηκε το μικρόβιο άγνωστο για την ύπαρξη του στο παρελθόν και πηρέ το όνομα του «Λεγιονέλλα» λόγω του προαναφερθέντος περιστατικού.
Το γένος των μικροβίων της λεγιονέλλας περιλαμβάνει περισσότερα από τριανταπέντε (35) ειδή εκ των οποίων οκτώ (8) είναι παθογόνα. Το πιο επικίνδυνο από αυτά είναι η «Legionella pneumophila» στην οποία οφείλεται και η γνωστή Νόσος των Λεγεωνάριων η οποία εκδηλώνει πνευμονία

Πως αναπτύσσεται η λεγιονέλλα

Η λεγιονέλλα ζει ελεύθερα στο περιβάλλον και κυρίως στο νερό. Είναι ένα αερόβιο (χρειάζεται οξυγόνο) βακτηρίδιο με σύνθετες τροφικές ανάγκες. Ιδανική θερμοκρασία πολλαπλασιασμού του μικροβίου είναι 20 45°C. Το μικρόβιο αυτό χαρακτηρίζεται ως «σαπρόφυτο», αφού τρέφεται από οργανικές ουσίες που απελευθερώνονται από την σήψη νεκρών οργανισμών. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η παρουσία σιδήρου ευνοεί τον πολλαπλασιασμό του συγκεκριμένου μικροβίου.

Με βάση τα πιο πάνω χαρακτηριστικά το μικρόβιο της λεγιονέλλας είναι πιθανόν να ανιχνευτεί σε μεγάλη συγκέντρωση σε:
– στάσιμα νερά
– Έλη
– οξειδωμένα ντεπόζιτα
– υδρόψυκτα κλιματιστικά συστήματα

Πρέπει επίσης να τονιστεί πως η λεγιονέλλα είναι πιθανό να ανιχνευτεί σε οποιασδήποτε φύσης ή προέλευσης νερό.
Τρόποι μετάδοσης της λεγιονέλλας
Ένας άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί με το μικρόβιο της λεγιονέλλας όταν το μικρόβιο αυτό έρθει σε επαφή με τους πνεύμονες. Αυτό είναι πιθανό να γίνει μετά από εισπνοή αέρα μολυσμένου σε αυξημένο ποσοστό υγρασίας από το μικρόβιο της λεγιονέλλας. Πιθανά σενάρια μετάδοσης του μικροβίου είναι:

– Υγραντήρες ατμοσφαίρας
– Σπα
– Υδρόλουτρα
– Κλιματίστηκα συστήματα που χρησιμοποιούν νερό ως μέσο ψύξης (εξαιρούνται τα κλιματιστικά αυτοκινήτων και τα συνηθισμένα κλιματιστικά σπιτιών-Ανεξάρτητα συστήματα).
– Λούσιμο με ζεστό νερό προερχόμενο από μολυσμέ-νη πηγή.

Επισημαίνεται πως η μετάδοση του μικροβίου δεν γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Οι ασθένειες και τα συμπτώματα που προκα-λούνται με την προσβολή του μικροβίου
Η μόλυνση με το μικροβιο της λεγιονέλλας είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση δυο ασθενειών: Του πυρετού «Pontiac» και της γνωστής Νόσου των Λεγεωνάριων.

Ο πυρετός «Pontiac» χαρακτηρίζεται από τα εξής συμπτώματα:

– Πυρετός
– Ρίγος
– Μυαλγίες
– Πονοκέφαλος

Δεν προκαλεί πνευμονία, και παρουσιάζεται μετά από 12 ώρες αφού ο οργανισμός έχει εκτεθεί στο μικρόβιο. Διαρκεί από 2 μέχρι 5 ημέρες και υποχωρεί αυτόματα. Δεν έχουν καταγραφεί θάνατοι από πυρετό «Pontiac» μέχρι στιγμής. Ο ασθενής συνήθως αυτοπεριορίζει την ασθένεια χωρίς την χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων.

Η Νόσος των Λεγεωνάριων χαρακτηρίζεται από τα εξής συμπτώματα:

– Πυρετός
– Ρίγος
– Πονοκέφαλος
– Ξηρός βήχας

Η νόσος αυτή εκδηλώνεται σε περίοδο 2 έως 10 ημερών και είναι πολύ πιο δριμύα, αφού μπορεί να εκδηλώσει σοβαρής μορφής πνευμονία.
Θεραπείες κατά της νόσου

Οι θεραπείες που εφαρμόζονται για καταπολέμηση της νόσου περιλαμβάνουν συνήθως τη χορήγηση αντιβιοτικών φαρμάκων.
Οι ευπρόσβλητες ομάδες πληθυσμού

Τα άτομα με αδύνατο ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο ευπαθή στην ασθένεια (βρέφη, ηλικιωμένοι, άτομα στα οποία χορηγούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα λόγο κάποιας μεταμόσχευσης ή άτομα με εξασθενημένο οργανισμό λόγο κάποιας άλλης ασθένειας ή ακόμη και φυσικής κόπωσης) και οι καπνιστές.

Οι καπνιστές και το μικρόβιο της λεγιονέλλας

Όπως προαναφέρθηκε για να προσβληθεί κάποιο άτομο από την νόσο των λεγεωνάριων θα πρέπει να έρθει σε επαφή το μικρόβιο με τους πνεύμονές του. Για να γίνει αυτό κατορθωτό πρέπει το μικρόβιο να υπερνικήσει ένα από τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού που είναι τα τριχίδια της αναπνευστικής οδού. Κάθε ξένο σώμα που εισέρχεται στην αναπνευστική οδό προσκολλάται στην βλέννα των πνευμόνων και, με την βοήθεια των τριχιδίων, μεταφέρεται προς τα πάνω για να αφαιρεθεί από το στόμα. Οι καπνιστές έχουν περισσότερες πιθα-νότητες μόλυνσης από το μικρόβιο αφού τα τριχίδιά τους είναι κατεστραμμένα.

Επιδημιολογία της νόσου

Σύμφωνα με το αμερικανικό διαγνωστικό κέντρο CDC περίπου 10,000-20,000 αμερικανοί πολίτες προσλαμβάνονται από το μικρόβιο της λεγιονέλλας κάθε χρόνο. Ο ευρωπαϊκός οργανισμός (the European working group for legionella infections) έχει καταγράψει 98 ασθενείς από την νόσο των λεγεωνάριων για τον μήνα Αύγουστο του 2008 από κράτη μέλη της Ευρώπης και μόλις 38 για τον Δεκέμβριο του 2008. Η θνησιμότητα των ασθενών που εκδηλώνουν την νόσο των λεγεωνάριων είναι στα 15-20 ενώ μεταξύ αυτών που παρουσιάζουν Πυρετό «Pontiac» είναι λιγότερο του 1.

Πρόληψη κατά της λεγιονελλας

Έχοντας υπόψη πως το μικρόβιο της λεγιονέλλας βρίσκεται στο νερό τότε πρέπει να λαμβάνονται αυστηρά και τακτικά μετρά για την απολύμανση των νερών. Τα ντεπόζιτα των σπιτιών πρέπει να καθαρίζονται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο και να χλωριώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Υπερχλωρίωση του νερού συστήνεται να γίνεται στις περιπτώσεις όπου το νερό έχει μείνει στάσιμο για ένα χρονικό διάστημα περάν των τριάντα ημερών.

Τονίζεται πως τα ντεπόζιτα νερού για οικιακή χρήση πρέπει να γεμίζουν με νερό της υδοτοπρομήθειας ή από άλλη ελεγμένη πηγή. Θα πρέπει να αποφεύγεται το γέμισμα τους από νερό αγνώστου ποιότητας ή προελεύσεως. Όλα τα ντεπόζιτα πρέπει να είναι κλειστά για παρεμπόδιση της εισόδου τυχόν ξένων οργανισμών. Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση γαλβανισμένων σωλήνων εφόσον έχουν την τάση να οξειδώνονται πιο εύκολα από άλλου τύπου σωλήνες όπως χαλκού ή πλαστικές.

Στα υδρόψυκτα συστήματα κλιματισμού πρέπει να ανανεώνεται το νερό με φρέσκο καθαρό νερό. Το όλο κύκλωμά τους πρέπει να απολυμαίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα συμφώνα πάντα με τις οδηγίες του κατασκευαστή τους.

Τα ξενοδοχεία και τα νοσοκομεία είναι σοφό να εφαρμόζουν συστήματα εκτίμησης κινδύνων, όπου μέσα από τα συστήματα αυτά να γίνεται σωστή εκτίμηση του κινδύνου επιμόλυνσης με το μικρόβιο της λεγιονέλλας και να τίθενται σε εφαρμογή αποτελεσματικά προληπτικά μετρά.

Συνοψίζοντας, το μικρόβιο της λεγιονέλλας είναι ένα αρκετά επικίνδυνο μικρόβιο με ψηλό δείκτη επιθετικότητας προς τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μετρά πρόληψης κατά του μικροβίου αυτού αφού το ποσοστό θνησιμότητας των ατόμων που έχουν προσβληθεί από την νόσο των λεγεωνάριων ανέρχεται στο 15-20%. Τέλος τονίζεται πως μόλις το 5% του πληθυσμού που εκτίθεται στο μικρόβιο αυτό εκδηλώνει συμπτώματα της νόσου.